What do rising mortality rates tell us?

When I was a student at a school of public health in the late '70s, the focus was on chronic disease. This was when the health and disease establishment was full of the hubris of thinking they'd conquered infectious disease in the industrialized world, and that it was now heart disease, cancer and stroke that they had to figure out how to control.  Even genetics at the time was confined to a few 'Mendelian' (single gene) diseases, mainly rare and pediatric, and few even of these genes had been identified.

My field was Population Studies -- basically the demography of who gets sick and why, often with an emphasis on "SES" or socioeconomic status.  That is, the effect of education, income and occupation on health and disease.  My Master's thesis was on socioeconomic differentials in infant mortality, and my dissertation was a piece of a large study of the causes of death in the whole population of Laredo, Texas over 150 years, with a focus on cancers.  Death rates in the US, and the industrialized world in general were decreasing, even if ethnic and economic differentials in mortality persisted.

So, I was especially interested in the latest episode of the BBC Radio 4 program The Inquiry, "What's killing white American women?" Used to increasing life expectancy in all segments of the population for decades, when researchers noted that mortality rates were actually rising among lower educated, middle-aged American women, they paid close attention.

A study published in PNAS in the fall of 2015 by two economists was the first to note that mortality in this segment of the population, among men and women, was rising enough to affect morality rates among middle-aged white Americans in general.  Mortality among African American non-Hispanics and Hispanics continued to fall.  If death rates had remained at 1998 rates or continued to decline among white Americans who hadn't more than a high school education in this age group, half a million deaths would have been avoided, which is more, says the study, than died in the AIDS epidemic through the middle of 2015.

What's going on?  The authors write, "Concurrent declines in self-reported health, mental health, and ability to work, increased reports of pain, and deteriorating measures of liver function all point to increasing midlife distress."  But how does this lead to death?  The most significant causes of mortality are "drug and alcohol poisonings, suicide, and chronic liver diseases and cirrhosis."  Causes associated with pain and distress.

Source: The New York Times

The Inquiry radio program examines in more detail why this group of Americans, and women in particularly, are suffering disproportionately.  Women, they say, have been turning to riskier behaviors, drinking, drug addiction and smoking, at a higher rate than men.  And, half of the increase in mortality is due to drugs, including prescription drugs, opioids in particular.  Here they zero in on the history of opiod use during the last 10 years, a history that shows in stark relief that the effect of economic pressures on health and disease aren't due only to the income or occupation of the target or study population.

Opioids, prescribed as painkillers for the relief of moderate to severe pain, have been in clinical use since the early 1900's.  Until the late 1990's they were used only very briefly after major surgery or for patients with terminal illnesses, because the risk of addiction or overdose was considered too great for others.  In the 1990's, however, Purdue Pharma, the maker of the pain killer Oxycontin, began to lobby heavily for expanded use.  They convinced the powers-that-be that chronic pain was a widespread and serious enough problem that opioids should and could be safely used by far more patients than traditionally accepted.  (See this story for a description of how advertising and clever salesmanship pushed Oxycontin onto center stage.)

Purdue lobbying lead to pain being classified as a 'vital sign', which is why any time you go into your doctor's office now you're asked whether you're suffering any pain.  Hospital funding became partially dependent on screening for and reducing pain scores in their patients.

Ten to twelve million Americans now take opioids chronically for pain.  Between 1999 and 2014, 250,000 Americans died of opioid overdose.  According to The Inquiry, that's more than the number killed in motor vehicle accident or by guns.  And it goes a long way toward explaining rising mortality rates among working-class middle-aged Americans.  And note that the rising mortality rate has nothing to do with genes.  It's basically the unforeseen consequences of greed.

Opioids are money-makers themselves, of course (see this Forbes story about the family behind Purdue Pharma, headlined "The OxyContin Clan: The $14 Billion Newcomer to Forbes 2015 List of Richest U.S. Families;" the drug has earned Purdue $35 billion since 1995) but pharmaceutical companies also make money selling drugs to treat the side effects of opioids; nausea, vomiting, drowsiness, constipation, and more.  Purdue just lost its fight against allowing generic versions of Oxycontin on the market, which means both that cheaper versions of the drug will be available, and that other pharmaceutical companies will have a vested interest in expanding its use.  Indeed, Purdue just won approval for use of the drug in 11-17 year olds.

In a rather perverse way, race plays a role in this epidemic, too, in this case a (statistically) protective one even though it has its roots in racial stereotyping.  Many physicians are less willing to prescribe opioids for African American or Hispanic patients because they fear the patient will become addicted, or that he or she will sell the drugs on the street.

"Social epidemiology" is a fairly new branch of the field, and it's based on the idea that there are social determinants of health beyond the usual individual-level measures of income, education and occupation.  Beyond socioeconomic status, to determinants measurable on the population-level instead; location, availability of healthy foods, medical care, child care, jobs, pollution levels, levels of neighborhood violence, and much more.

Obviously the opioid story reminds us that profit motive is another factor that needs to be added to the causal mix.  Big Tobacco already taught us that profit can readily trump public health, and it's true of Big Pharma and opioids as well.  Having insinuated themselves into hospitals, clinics and doctors' offices, Big Pharma may have relieved a lot of pain, but at great cost to public health.

İç Ses - 22

Bir saat altmış dakika.

Bir gün yirmi dört saat.

Bir hafta yedi gün.

Basit bir hesapla bir haftanın kaç gün, kaç saat, kaç dakika hepsini hesaplayabiliriz.  Ama işte bütün marazlar hesaplayamadıklarımızdan doğuyor. Aklın ikna olmadığı, ruhun tamamlayamadığı her eksiği renge, notaya, görüntüye, kelimeye dökmeye çalışmamız bundan. Hayatın hızına yetişmek için içindeki binlerce rakamla bize yardımcı olan aletlerimizin acının hızına yetişememesinden hala yazmaya, çizmeye, söylemeye ihtiyacımız olması.   Mutsuzluğun  bile hafif kaldığı  bir çağ düştü bizim kısmetimize.

Mutsuzluk acıya döneli çok oldu.

Kapkara, keskin bir acı …

Üstelik acı karşısında uyuştuk, bir başkasının bütün ömrüne yetecek derinlikte acılardan geçiyoruz her gün.

 Umut ederek uyanılan bir sabah mesela, bazen daha ilk anından bazen tam ortasında kapkara bir haberin ağırlığıyla eziliyor. Umut etmeye ne hal kalıyor,ne umuda güzellemeler yapılacak takat.

 Bir hafta daha bitti.Yedi ayrı gün, yedi ayrı  ruh, tek bir beden.

 Bir haftanın içine yedi gün, yüz altmış sekiz saat sığdı.

 Bir hafta daha bitti işte.

 Hesaplanabilir tarafının bir çırpıda yazıldığı, ama işte asıl meselenin rakamlarla açıklayamadığımız yanında kaldığı yedi gün.

HİÇ

 Hiç olmaya yakın bir noktada dünyayla tanışıyoruz.

 Kendimizden habersiz, aidiyetsizken birilerine tutunmalar hep biri olmak için, hiçlikten bir var oluş yaratmak için çabalayıp duruyoruz. Hiç olmayalım diye ,var olalım diye okumak ,konuşmak, pişirmek ,paylaşmak, dağıtmak ,dağılmak hep biri olalım diye

 Sonra bir an geliyor ya da bir adam belki de bir kadın , bir kitap ,bir çocuğun sorusu, bir domatesin hafif ekşi kırmızısı, bir gök … Bütün ağırlığıyla hatta evrendeki  bütün ağırlığı takıp peşine geçiyor üstünden sen eziliyorsun ama ölmüyorsun , etrafında var olabilmiş birileri savaşıyor ve o savaş daha varlığını tanımamışları öldürüyor.  Sen var olmaya çabaladıkça insanların ve dünyanın sana biçtiği oluş biçimleri ağır gelmeye başlıyor başın daha sık ağrıyor kalp çarpıntıların artıyor . üstelik aşk zannettiğinin bir başka ruhun tatmini için sergilediği ihtişamlı oyunun basit bir figürasyonu olduğunu da öğreniyorsun ve  galiba kalbin en bakir noktası sevmek olduğundan kirlenmesin istediğinden kirli sevgilerle var olacak bir kalptense hiç olabilmiş bir kalp istiyorsun … 

 Hep aynı mevzu  canına yandığım.. neyse bak dinle 

Yeşilcam filmlerini bilirsin ; yakışıklı bir adam olur mesala Orhan baba ya da Kadir İnanır  … Yakışıklı adam yollu bir kızla tanışır gönül ya bu  aşık olur ! ilk soru budur senin soru yani ; cevabında da şöyle yapış yapışından bir hikaye çıkar . Hani esas kız olacak ya bizim orospu onu masum bir geçmişin içine atıverirler ,ak pak olsun diye önemli olan esas oğlana layık olmasıdır,o yüzden bizim kız helal süt emmiş ama felek vurmuş kader kurbanı oluverir gönüllerde; girdiği yataklar, kirli odalar, nefessiz soluklar hop atılır bir kenara. Halbuki  kimse gerçekten sormaz bize,… Gelir  satın aldığını bildiği zamanı ve bedeni en iyi şekilde değerlendirmek için cevabını dinlemediği bir iki soru, baştan çıkarması gerekmediğini bildiğinden yalandan iki dokunuş sonrası ... Yani kimse bize gerçekten dokunmaz, gerçekten sevmez, hiçizdir çünkü . Adsız,ruhsuz,nefessiz,bedensiz ... Bize biçilen ömür boyunca bekaretini bozmadan taşırız hiçliğimizi.

Bana gelince ben çoktan vazgeçtim, her şeyden önce ruhumdan , ruhsuz kaldım, vazgeçmeseydim ne olurdu diye de düşünmedim , düşünmeyeceğim de ;olmuş olanlar her neyse onlar olmamış olsaydı ben şu an ki ben olamayacağıma göre şu an ki ben olarak o günleri düşünmem ,  düşünemem , bugünümle geçmişimi değiştiremem , geçmişin yolunda tekrar yürüyüp bugün istediğim yere varamam. olmaz ,olmaz ... su aktı bir kere değişti her şey herkes …

 İşte gördüğün kadarım  ne eksik ve fazla; 

 yani güzelim benden sana ekmek çıkmaz aradığın ıslak hikayeyi ben de bulamazsın haa dersen ki abla iki kadeh içelim buyur devam edelim sen meyhanedeki taze ol ben de sokaktaki orospu

 isimsiz sorusuz ama; 

fazlası çıkmaz benden …